وب سایت گالری لوستر صالحی

فرآیند آبکاری لوستر

فرآیند آبکاری لوستر

فرآیند آبکاری لوستر الکتریکی اساساً برای رسوب دادن نیکل، طلا یا نقره روی جواهر آلات، چاقو و قطعات دوچرخه بهکار رفت. مهارت علمی سازندگان انگلیسی ، آلمانی و آمریکایی و مرغوبیت ممتاز محصول آن‌ها این فرآیند راعمومیت داد. امروزه آبکاری الکتریکی تا حدی توسعه یافته است که نه تنها مرحله نهایی تولید بعضی محصولاتاست بلکه برای ایجاد پوشش‌های محافظی مثل کادمیم، کروم یا اکسید آلومینیوم روی قطعات به کار می رود.اساس آبکاری الکتریکی به این صورت است که در اثر عبور جریان مستقیم از یک الکترولیت فلز محلول در آنروی کاتد رسوب کرده و متعاقباً مقداری از فلز آند وارد محلول می شود به این ترتیب الکترولیت ثابت می ماند.آبکاری الکتریکی برای ایجاد پوشش های تزئینی و محافظ، اصلاح سطوح ساییده شده یا اضافه ماشین‌کاری شده،قطعه سازی یا به عبارتی شکل دهی الکتریکی قطعات شکل پیچیده که دارای زوایای مقعر، ابعاد دقیق و سطوح طرح دار (مثل صفحات چاپی) هستند، عملیات آند کاری، تمیزکاری الکترولیتی، پرداخت الکترولیتی، اسید شویی آندی،استخراج و تصفیه فلزات به کار می رود.ضخامت پوشش‌های رسوب ـ الکتریکی به دانسیته جریان، راندمان جریان و مدت زمان عملیات بستگی دارد. خواص فیزیکی تابع دانسیته جریان، دما ، ترکیب حمام، کیفیت سطحی قطعه و عوامل افزودنی به حمام است. از این نظر نمک‌های آبکاری الکتریکی اهمیت زیادی پیداکرده‌اند به طوری که روز به روز تقاضای آن‌ها افزایش می یابد. کیفیت رسوب الکتریکی بر حسب کاربرد آن تغییر می کند اگر هدف از آبکاری این باشد که برای مدت کوتاهی از زنگ زدن فولاد جلوگیری شود ممکن است پوشش نازکی هم کافی باشد ولی اگر شفافیت رسوب نیز مهم باشد در این صورت کیفیت بالاتری طلب خواهد شد. کیفیت رسوب‌های نازک از طریق آزمایش اندازه گیری ضخامت و مقاومت خوردگی تعیین می گردد.کیفیت آبکاری به واکنش‌های که در طول عملیات روی کاتد انجام می گیرند بستگی دارد. اگر حمام به طور صحیح آماده و تنظیم شده باشد واکنش‌های فوق نیز مطلوب خواهند بود. ولی کلاً شرایط مناسب عملیاتی از نظر کاتد و حمام تولید رسوبی رضایت بخشی را تضمین نمی کند.اولین قدم برای آماده کردن حمام جدید این است که وان خالی کاملاً تمیز شود. ذرات و گرد و غبار از طریق جارو کردن و خشکانده خارج گشته و مواد روغنی توسط کهنه آغشته به حلال مناسب پاک شوند. وان های پلاستیکی یا لاستیکی به تمیز کاری بیشتری نیاز دارند. وان های چدنی ممکن است به رنگ کاری یا آسترکشی نیاز داشته باشند.وان عملیات بعد از اسید شویی با آب آبکشی می شود. اگر وان بلافاصله مورد استفاده قرار نگیرد آن را با محلول ۱% هیدرو اکسید سدیم یا تری فسفات سدیم پر می کنند تا زنگ نزند. در غیر این صورت مقداری آب به آن ریخته و بعد ترکیبات دیگر اضافه می گردد. برای نمک‌های حل شونده معمولاً ۳/۱ وان را پر می کنند ولی برای نمک‌های سخت ـ حل شونده نظیر نمک‌هایی که به حمام‌های غلیظ نیکل اضافه می گردند باید از ۳/۲ وان استفاده کرد. ترتیب اضافه کردن ترکیبات مهم است.برای مثال در آماده کردن حمام سیانیدی مس، سیانید قلیایی قبل از سیانید مس نامحلول به حمام اضافه می شود. ولی ترتیب اضافه کردن کربنات، نمک راشل یا سوزآور خیلی مهم نیست. نمک‌ها و کلاً ترکیبات دیگر باید به طور آرام به حمام اضافه شده و همزمان محلول هم زده شود. این کار ممکن است به طور دستی و با یک بیلچه انجام بگیرد. درصورتی که نمک‌ها سریع اضافه شوند ممکن است در اثر گلوله ـ گلوله شدن انحلال خیلی سخت انجام بگیرد.بعد از انحلال کامل همه نمک‌ها وزن مخصوص الکترولیت را توسط هیدرومتر بومه اندازه می گیرند. در صورتی که وزن مخصوص حمام مناسب باشد آبکاری آزمایشی روی چند نمونه انجام می گیرد. بدین ترتیب مشخص می شود که آیا می توان از حمام استفاده کرد یا ترکیب آن باید مجدداً تنظیم شود. برای مثال ممکن است pH و عوامل افزودنی به اصلاح نیاز داشته باشند یا تصفیه اولیه لازم باشد. بعد از اینکه ترکیب حمام در دامنه مورد نظر تنظیم گشته وآبکاری آزمایشی انجام گرفت آزمایش را برای شارژ کامل اجرا می کنند تا رفتار جریان از نظر ولتاژ، اشکال‌های الکتریکی و تماس قلاب‌ها و آویزها به شمشه‌ای اتصال چک شود. در آبکاری الکتریکی شستشو دادن، آبکشی ، اسید الکتریکی و تماس قلاب‌ها و آویزها به شمشه‌ای اتصال چک شود.

 در اینجا هر کدام از عملیات فوق به طور مختصر توضیح داده می شود :

۱ شستشو : این کار توسط انواع تمیز کننده های قلیایی انجام می گیرد انتخاب نوع آن به موادی که باید شسته شوند و همین طور روش شستشو (غوطه وری خالص یا با استفاده از سیستم الکتریکی) بستگی دارد. پاک کننده ها موادیچون فسفات سدیم، هیدرو اکسید سدیم، سیلیکات سدیم، کربنات سدیم، بورات سدیم یا ترکیبی از مواد فوق هستند ولی عموماً حاوی فسفات یا سیلیکات همراه با مقداری کربنات یا هیدرو اکسیدهستند. در تمیز کاری الکتریکی قطعات ممکن است قطب آند یا کاتد باشند. تمیز کننده های آندی ترجیح داده می شوند چون ناخالصی‌های فلزی نمی توانند روی قطعات رسوب کنند.

۲ چربی گیری : قبل از شستشوی الکتریکی چربی گیری انجام می گیرد. به این صورت قطعات را در حلال‌های سرد غوطه ور کرده یا در معرض بخار داغ قرار می دهند. بخار حلال روی فلز کندانس شده و چربی را حل میکند.

۳ اسید شویی : در فرآیند های آبکاری برای تأمین سطح فعال باید فیلم‌های غیرآلی سطح شامل پوسته های اکسیدی یامحصولات زنگ از سطح حذف شوند. در غیر این صورت چسبندگی رسوب به سطح کار ضعیف شده و ممکن است  رسوب حفره ـ حفره و یا پوسته ـ پوسته گردد.

۴- آبکشی : آبکشی ممکن است به صورت غوطه وری در آب جاری یا با استفاده از اسپری انام بگیرد. بعضی وقتها برای اطمینان از خارج شدن نمک‌های سطحی ممکن است آبکشی تکرار شود.

مقاله بعدی : جزئیات تمیزکاری لوستر 

EN/FA